نقش انقلاب اسلامی در فروپاشی جهان دوقطبی

به گزارش راهبرد معاصر ، بیانیه «گام دوم انقلاب اسلامی» که بعد از 22 بهمن 97 و از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد، سرآغاز فصل جدیدی در جمهوری اسلامی ایران است، فصلی که از این پس باید با امید و تکیه بر جوانان بر مشکلات گذشته و ناکامی‌ها غلبه کرد و این کار جز با شناخت نقاط ضعف و قوت 40ساله انقلاب میسر نمی‌شود.

 در راستای تبیین این بیانیه، در سلسله گزارش‌هایی به بررسی بندهایی از این بیانیه می‌پردازد تا شناخت رهنمودهای رهبر انقلاب در شروع فصل جدید جمهوری اسلامی راحت‌تر صورت گیرد.

در ادامه دوازدهمین گزارش را با موضوع جهان سه‌قطبی پس از انقلاب اسلامی و تقابل دوگانه جدید "اسلام و استکبار" می‌خوانید:

امام خامنه‌ای در بخشی از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی نوشته‌اند: «پس آنگاه انقلاب ملت ایران، جهان دوقطبی آن روز را به جهان سه‌قطبی تبدیل کرد و سپس با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطب‌های جدید قدرت، تقابل دوگانه‌ی جدید "اسلام و استکبار" پدیده‌ی برجسته‌ی جهان معاصر و کانون توجه جهانیان شد».

پس از پایان جنگ جهانی دوم در نیمه قرن بیستم، جهان به دو بلوک غرب و شرق تقسیم شد. بلوک غرب که بر مبنای سرمایه‌داری بود در برابر کشورهای متحد شوروی و پیمان ورشو قرار داشت. آمریکا در راس بلوک غرب و شوروی مرکز بلوک شرق بود. کشور ایران در دوره جنگ سرد و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی جزو بلوک غرب بود و از سوی آمریکا به‌عنوان ژاندارم منطقه شناخته می‌شد. ایران در آن دوره بزرگترین خریدار و واردکننده‌ سلاح‌های آمریکایی در جهان بود. نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا در سال 1351 به شاه قول داده بود که ایران هرگونه سلاح غیرهسته‌ای را که بخواهد، می‌تواند از آمریکا بخرد. برژینسکی مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا نیز گفته بود که "ایران مهمترین پایگاه استراتژیک ما در خلیج فارس پس از خروج انگلیس از منطقه شرق سوئز به‌شمار می‌رود".

منطقه غرب آسیا و به‌عبارت دیگر خاورمیانه نیز به‌شدت تحت تأثیر بلوک‌بندی شرق و غرب بود و هیچ کشور و حکومتی نبود که خارج از این بلوک‌بندی باشد، حتی جنبش عدم‌تعهد نیز که در اوج جنگ سرد و در سال 1961 در یوگسلاوی به‌وجود آمد و بخشی از کشورهای جنوب آسیا و آفریقا عضو آن شدند، در اسم غیرمتعهد بودند، اما اجزایشان متعهد بود، به‌طور مثال کشورهای یوگسلاوی، اندونزی و هند جزو بلوک شرق بودند.

تصویری از یوسیپ بروز تیتو (رئیس‌جمهور یوگسلاوی)، احمد سوکارنو (رئیس‌جمهور اندونزی)، جمال عبدالناصر (رئیس‌جمهور مصر)، قوام نکرومه (رئیس‌جمهور غنا) و جواهر لعل نهرو (صدراعظم هند) در اولین اجلاس جنبش عدم‌تعهد در بلگراد (1961 میلادی)

انقلاب اسلامی خارج از چارچوب و تقسیم‌بندی بلوک غرب و شرق به‌وقوع پیوست و به‌خلاف اینکه بسیاری از سران رژیم شاهنشاهی تصور می‌کردند که امام خمینی و انقلاب او وابسته به شرق هستند، اما انقلاب پایگاه مردمی و اسلامی داشت. "نه شرقی ــ نه غربی" یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی بود که مردم در تظاهرات‌های پیش از پیروزی انقلاب سر می‌دادند و برپایی حکومت اسلامی و نه حکومت کمونیستی و لیبرالی از خواسته‌های مردم ایران بود.

از دیدگاه امام خامنه‌ای، انقلاب اسلامی قطب سومی را کنار دو قطب شرق و غرب به‌وجود آورد و جهان در دهه هشتاد قرن بیستم سه‌قطبی شد. انقلاب اسلامی پس از پیروزی برای اینکه قطب سوم جهان را تثبیت کند، دیگر ملت‌ها را هم به پیروی از سیاست "نه شرقی ــ نه غربی" دعوت کرد. امام خمینی(ره) پایه‌گذار انقلاب در این رابطه گفت: «من اکنون به ملت‌های شریف و ستمدیده و به ملت عزیز ایران توصیه می‌کنم که از این راه مستقیم الهی که نه به شرق ملحد و نه به غرب ستمگر وابسته است، بلکه بصیرتی است که خداوند بر آن‌ها نصیب فرموده است، محکم و استوار و متعهد و پایدار و پایبند باشند».

ایران با انقلاب اسلامی از قلمروی غرب خارج شد و موازنه بین شرق و غرب را به‌دلیل اینکه ایران در مرز ژئواستراتژیک دو بلوک قرار داشت، به هم زد. تشکیل شورای همکاری خلیج فارس، کودتا در پاکستان و تسهیل روابط آمریکا با چین از جمله اقدامات آمریکا پس از انقلاب اسلامی در برابر بلوک شرق بود، همچنین از آنجایی که کشور مسلمان افغانستان توسط نیروهای شوروی اشغال شده بود، ایران نیز در عمل در برابر بلوک شرق قرار گرفت، از این رو شرق و غرب به دشمنی با انقلاب اسلامی برخاستند و هر دو کشور از حمله عراق به ایران حمایت کردند.

در پی این اتفاقات که منشأ آن انقلاب اسلامی بود، آمریکا دفاع استراتژیک را آغاز کرد و شوروی منفعل شد، از این رو در شوروی موضوع بازسازی و نوسازی سیاسی و اقتصادی مطرح شد. با این انفعال و شکاف بین آمریکا و شوروی و دیگر اتفاقاتی که بین دو کشور رخ داد که ایران در آن نقشی نداشت، شوروی در آستانه فروپاشی قرار گرفت.

آیت‌الله جوادی‌آملی، محمدجواد لاریجانی و خانم دباغ فرستادگان امام خمینی به شوروی بودند که نامه ایشان را تقدیم گورباچف کردند

امام خمینی(ره) در 11 دی سال 1367 (1989 میلادی) در نامه‌ای به گورباچف از صدای شکسته شدن استخوان‌های مارکسیسم سخن به‌میان آورده و نوشته بودند: «جناب آقای گورباچف، برای همه روشن است که از این پس کمونیسم را باید در موزه‌های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد؛ چرا که مارکسیسم جوابگوی هیچ نیازی از نیازهای واقعی انسان نیست؛ چرا که مکتبی است مادی، و با مادیت نمی‌توان بشریت را از بحران عدم‌اعتقاد به معنویت، که اساسی‌ترین درد جامعه بشری در غرب و شرق است، به‌در آورد».

در سال 1991 با فروپاشی شوروی، بلوک شرق نیز از هم پاشیده شد. جهان سه‌قطبی پس از یک دهه از بین رفت و قطب‌های جدیدی در جهان به‌وجود آمد که نتیجه آن تقابل دوگانه "اسلام و استکبار" بود.

انقلاب اسلامی که تا پیش از فروپاشی شوروی توانسته بود بسیاری از ملت‌های آزادی‌خواه جهان را با خود همراه سازد و در کشورهای منطقه و آفریقا جنبش‌هایی را به‌وجود آورد، پس از ایجاد دوگانه "اسلام و استکبار" توانست انقلاب‌هایی را در برخی از کشورها به‌وجود آورد که به‌طور مثال می‌توان به انقلاب‌هایی که در جریان بیداری اسلامی به‌وقوع پیوست، اشاره کرد.

بدین ترتیب انقلاب اسلامی به مبدئی برای تغییر جهان دوقطبی به تقابل دوگانه "اسلام و استکبار" تبدیل شد.

تسنیم